Gỏi cá mòi sông Yên

MNCT - Ba-ra (đập nước) An Trạch là công trình thuỷ lợi trên sông Yên, nằm giữa hai xã Hoà Khương và Hoà Tiến (Hoà Vang - TP. Đà Nẵng).

Đã từ lâu, nơi đây thu hút nhiều người đến đây tham quan, ngắm cảnh, câu cá... Đặc biệt, sông có loài cá mòi, được xem là đặc sản. Cứ khoảng Tết Nguyên đán, cá mòi từ các vùng nước lợ, ngược dòng lên đây đẻ trứng. Mỗi chiều, dưới đoạn sông này, hàng chục chiếc ghe ngược xuôi thả lưới bắt cá mòi, điểm xuyết cho dòng sông những nét chấm phá sinh động. Lượng cá mòi đánh bắt giảm dần và kết thúc vào khoảng tháng tư, tháng năm (âm lịch). Một lão nông trong vùng cho biết: “Có những năm, cá mòi ức nước, lên đây đẻ trứng, có lúc cao hứng, từng đàn cá chao lượn và phóng mình lên khỏi mặt nước trắng lấp lánh, tung bọt trắng xoá. Đứng trên cầu, vừa thấy, vừa nghe, vừa thưởng thức mùi hương cá mòi thì “thơm” phải biết...”.

Du khách tới đây không quên mua cá mòi về nướng, chấm muối tiêu chanh hoặc chiên giòn chấm nước mắm gừng, ăn với cơm cũng ngon. Nhưng ngon nhất là cặp trứng trắng ngà, vừa thơm, bùi và béo, bạn đã ăn một lần, thế nào cũng muốn thưởng thức thêm lần nữa. Vào mùa cá mòi, ở hai đầu cầu có các thôn nữ ngồi bán cá mòi cho du khách. Những mớ cá tươi được lưới từ dưới sông lên còn đang quẫy trong thau.

Cá mòi sông Yên được cư dân hai bên bờ sông chế biến các món mì Quảng (có nhưn cá mòi um), gỏi cá mòi, ram cá mòi, chả cá mòi chiên… Nhưng, để thưởng thức được hết vị tươi của cá phải kể đến món gỏi cá mòi. Cá mòi vừa đánh bắt từ sông lên, còn quẫy, được đưa đến chợ luôn tươi rói, da bóng nhẫy mỡ màng, hứa hẹn món gỏi ngon lành hấp dẫn.

Để làm món gỏi, lựa cá lớn vừa, xương tuy nhiều nhưng mềm, chặt bỏ đầu, đuôi, vây, bỏ ruột, đánh sạch vảy, rửa sạch để ráo, dùng dao bén tách thân làm hai và xắt từng miếng nhỏ rồi đem ướp với gừng, riềng, tỏi băm nhuyễn và thính. Thính riềng hơn hẳn những loại thính thường ở chỗ vừa làm cho thịt cá khô ráo, lại vừa ướp thơm và khử khuẩn. Trước khi ướp, cá được ép lấy nước để làm ráo, nước cốt này đun sôi hoà thêm với nước mắm ngon, ớt, bột năng, bột ngọt làm nước chấm. Khi dọn ra, trộn thêm mè và đậu phộng rang giã nhỏ vào.

Vào những ngày Tết, ăn gỏi cá mòi kèm với các loại rau rừng và một số rau vườn quen thuộc như đinh lăng, tía tô, ngò tàu, xà lách, chuối chát, xoài chua...rất lạ và ngon miệng. Song làm nên nét đặc trưng của món này phải kể đến các loại rau rừng, được hái từ vùng rừng núi ở miền tây xã Hòa Khương.

Có hai cách ăn gỏi cá mòi: hoặc thịt cá đã ướp với rau các loại được cuốn bánh tráng mỏng và chấm nước chấm, ăn thêm với bánh tráng nướng, hoặc chỉ việc trộn cá đã ướp với rau và nước chấm vào một tô, cứ thế mà “lùa” khi nào đã đời mới thôi.

Vào những ngày Tết, ăn món này là lạ, rất ngon miệng. Khi ăn, gắp một chiếc lá rừng lớn, thêm một nhúm lá thái nhỏ, vài miếng thịt cá lấm tấm thính riềng vàng rộm, cuộn lại và chấm vào bát nước chấm và… nhai, nửa chừng “đệm” thêm miếng bánh tráng nướng vàng ươm, giòn tan trong miệng. Thịt cá mòi ngọt mát, nước chấm đậm bùi, vị riềng ớt cay thơm, quyện với hương vị các loại lá, chuối xanh chan chát, khế chua… ngấm vào chân răng, đầu lưỡi.

Gỏi cá mòi sông Yên là món ăn từ cá sông với các loại rau từ núi rừng tạo nên món ăn nhiều màu sắc, hương vị đắng, cay, the, chát hoà quyện, đủ vị âm dương hàn nhiệt, đã được lưu truyền từ bao thế hệ của cư dân hai bờ Yên giang thơ mộng.

Theo PNOL